W tym roku popularno-naukowy przystanek „Prehistoria” to aż 6 tematów, po dwa tematy w każdym tygodniu Uniwersyteckiego Miasteczka Naukowego.
Tydzień 1
11-15 września
- Spacerując po jajkach (7-18 lat)
Podróże po Świecie jasno wskazują, że większość miejsc nie zostało do tej pory szczegółowo zbadanych. Nietknięte stanowiska czekają na ludzką eksplorację, a także na naukowy opis. Szczególnie interesujące są bezludne pustkowia. Niekiedy może to dotyczyć przeważającej części całych kontynentów, takich jak Azja, Antarktyda, Afryka czy Ameryka Południowa.
I właśnie na terenie Ameryki Południowej, a konkretnie w części Argentyny, którą jest Patagonia – ciągle dokonuje się fascynujących odkryć. W prowincji Neuquén podczas dwóch wypraw naukowych znaleziono coś, co przeciętnemu miłośnikowi przyrody nie mieści się po prostu w głowie. Wyobraźcie sobie gigantyczną powierzchnię pokrytą miliardami jaj dinozaurów. Miejscami są one upakowane tak gęsto, że nie da się postawić stopy tak, aby któregoś nie rozdeptać. Prawdziwą niespodzianką było to, co znaleziono we wnętrzu jaj sprzed 80 milionów lat. Czy możecie sobie wyobrazić, co w nich odkryto?
Jeżeli chcecie się dowiedzieć – ZAPRASZAMY.
- Ewolucja gwiazd – dlaczego gwiazdy świecą (12-18 lat)
Ewolucja gwiazd może się wydawać procesem bardzo skomplikowanym, ale ten spektakl popularno-naukowy pokaże Wam, że tak nie jest. To proces zmiany struktury właściwości gwiazd w czasie, zależny od ich masy i składu chemicznego. Gwiazdy powstają z obłoków pyłu i gazu w przestrzeni międzygwiezdnej, pod wpływem grawitacji obłoki te zapadają się i tworzą zagęszczenia zwane protogwiazdami. Protogwiazdy nagrzewają się i zaczynają świecić dzięki reakcjom termojądrowym w ich wnętrzu. W ten sposób powstają gwiazdy ciągu głównego, które termojądrowo spalają wodór w hel. Gwiazdy tego ciągu mogą świecić przez miliardy lat, aż do wyczerpania zapasów wodoru. Dalsza ewolucja zależy od ich masy. Gwiazdy o małej i średniej masie (do 8 mas Słońca) przechodzą w fazę czerwonych olbrzymów, w której spalają hel w węgiel i tlen. Następnie odrzucają swoje zewnętrzne warstwy tworząc mgławicę planetarną, a pozostawiają białego karła – gęste jądro gwiazdy. Gwiazdy o dużej masie (powyżej 8 mas Słońca) przechodzą w fazę czerwonych nadolbrzymów, w której spalają kolejne pierwiastki cięższe od helu. Ostatecznie dochodzą do żelaza, którego synteza nie dostarcza już energii. Wtedy następuje gwałtowne zapadnięcie jądra gwiazdy i wybuch supernowej, który rozrzuca większość materii gwiazdy w przestrzeń kosmiczną. Z jądra gęstszych gwiazdy może pozostać gwiazda neutronowa, albo czarna dziura. O tej i innych tajemnicach gwiazd prowadzący opowie Wam bardzo przystępnym językiem.
Tydzień 2
18-22 września
- Czarne dziury (12 – 18 lat)
Czarne dziury to obszary przestrzeni, w których grawitacja jest tak silna, że nic nie może się z nich wydostać, nawet światło, powstają z zapadania się jąder bardzo masywnych gwiazd po wybuchu supernowej. Cechuje je własność zwana horyzontem zdarzeń, oznaczająca granicę, poza którą nie można zaobserwować niczego, co dzieje się w jej wnętrzu. Horyzont zdarzeń ma określoną wielkość zależną od masy czarnej dziury. Im większa masa czarnej dziury, tym większy horyzont zdarzeń. Czarne dziury mogą oddziaływać z otoczeniem poprzez grawitację i promieniowanie Hawkinga. Grawitacja czarnej dziury może przyciągać materię i energię z otoczenia i pochłaniać je. Mogą one łączyć się ze sobą i tworzyć większe czarne dziury. Obiekty te są najmodniejszym i największym wyzwaniem dla fizyki i kosmologii. Jeżeli chcecie dowiedzieć się, czym jest osobliwość i promieniowanie Hawkinga to zapraszamy. Po tym wykładzie czarne dziury na pewno zainspirują Was do dalszej eksploracji tajemnic kosmosu.
- Najgroźniejszy wulkan Świata (10-18 lat)
Wulkany są zjawiskami przyrodniczymi, które trudno jednoznacznej klasyfikacji, a przewidywanie ich erupcji jest współcześnie kluczowe dla cywilizacji, ponieważ znaczna część społeczeństwa żyje w ich sąsiedztwie. Jednym ze sposobów oceny zagrożenia wulkanów jest ich podział ze względu na tak zwany wskaźnik eksplozywności wulkanicznej (VEI). Autor pokazu przybliży uczestnikom i uczestniczkom problemy współczesnej wulkanologii oraz wskaże potencjalne zagrożenia wulkanizmu, w tym te zagrażające także Polsce. Polki/acy kochają Włochy. Częstym kierunkiem naszych odwiedzin jest Italia, w szczególności Rzym oraz Watykan. Chętnie odwiedzamy także inne miejsca – nieco dalej na południe znajduje się Neapol oraz jedna z największych włoskich atrakcji, jakimi są wykopaliska archeologiczne w Pompejach u podnóża Wezuwiusza. Wbrew temu co może się Wam wydawać, jeden z najgroźniejszych wulkanów świata znajduje się nie tak daleko od naszego kraju.
Tydzień 3
25-29 września
- Początki Układu Słonecznego (10-18 lat)
Mówiąc „planeta”, bez żadnego dodatkowego sprecyzowania, automatycznie mamy na myśli Merkurego, Wenus, Ziemię, Marsa, Jowisza, Saturna, Urana i Neptuna. Jednak określenie „planeta karłowata” obejmuje największą asteroidę Ceres, Plutona i kilka innych dużych obiektów transneptunowych. wokół tych planet krążą „satelitarne księżyce”. Wszystkie pozostałe obiekty są definiowane w ten sam neutralny, nieco niewyobrażalny sposób i nazwane „małymi ciałami Układu Słonecznego”. Autor pokazu – jako naukowiec zajmujący się ewolucją materii, a w szczególności Układu Słonecznego – chce najpierw uporządkować tę wiedzę, ale głównym celem spotkania będzie wyjaśnienie Wam, dlaczego mamy osiem dużych planet? Dlaczego są tak dziwaczne? I jak do tego doszło, że są tak ułożone? Innymi słowy powiemy sobie, co działo się na początku historii Układu Słonecznego, jedynego domu jaki mamy – póki co.
- Tektonika płyt (12-18 lat)
Tektonika płyt to teoria geologiczna, która opisuje ruchy i interakcje fragmentów skorupy ziemskiej oraz górnej warstwy płaszcza zwanych płytami tektonicznymi. Płyty tektoniczne są napędzane przez konwekcję w płaszczu i przemieszczają się względem siebie z prędkością kilku centymetrów na rok. Mogą być kontynentalne lub oceaniczne, w zależności od rodzaju skorupy, którą tworzą. Na granicach płyt zachodzą różne procesy geologiczne, takie jak: subdukcja – zanurzanie się jednej płyty pod drugą, co prowadzi do powstawania rowów oceanicznych i łuków wulkanicznych; kolizja – czyli zderzanie się dwóch płyt kontynentalnych, co prowadzi do powstawania gór fałdowych; ryftogeneza – czyli rozsuwanie się dwóch płyt, co prowadzi do powstawania grzbietów śródoceanicznych i basenów ryftowych oraz tworzenia nowych den oceanicznych; transformacja – to przesuwanie się dwóch płyt wzdłuż siebie, co prowadzi do powstawania uskoków i trzęsień ziemi. Tektonika płyt jest odpowiedzialna za kształtowanie powierzchni Ziemi i jej aktywność sejsmiczną oraz wulkaniczną. Zjawisko to wpływa również na klimat, cykle pierwiastków, obieg i dystrybucję wody oraz energii w przyrodzie, rozmieszczenie organizmów żywych oraz tysiące innych procesów. Przyjdźcie koniecznie na nasze zajęcia, wzbogaćcie swoją wiedzę i rozwińcie naukowe horyzonty.
Przystanek Prehistoria będzie działał od 11 do 29 września, od poniedziałku do piątku. Dostępne będą trzy seanse dziennie, każdy złożony z obu wykładów, rozpoczynające się w godzinach 9:00, 11:00 i 13:00.
Zapisy przyjmowane są mailowo lub telefonicznie.
Koszt to 25 zł za osobę stacjonarnie za seans. Każdy seans składa się z dwóch wykładów.
tel. kom.: 725 991 943
e-mail: uniwersytet.dzieci@us.edu.pl
NR KONTA DO WPŁAT: 64 1050 1214 1000 0023 4388 1542